تعریف و شناخت سبک ارتباطی، میتواند نقش مهمی در موفقیت شما در محیط کار داشته باشد. از سوی دیگر، توانایی تشخیص سبک ارتباطی دیگران نیز باعث میشود تعاملات سازندهتری داشته باشید.
ارتباط همیشه بخشی از زندگی ماست؛ چه از طریق کلام، چه با حرکات و زبان بدن. اما اگر شناخت درستی از چهار سبک اصلی ارتباطی نداشته باشیم، احتمال بروز سوءتفاهم، اختلاف، ناراحتی و حتی تنش بسیار بیشتر خواهد شد.
حال پرسش اینجاست: چهار سبک ارتباطی کداماند و سبک ارتباطی شما در این میان چیست؟
ارتباط مؤثر؛ سنگبنای موفقیت
ارتباط مؤثر و شناخت سبکهای ارتباطی دیگران، تنها راه جلوگیری یا حل تعارض نیست؛ بلکه عامل اصلی برای ایجاد تفاهم واقعی است. در محیط کار، داشتن روابط مثبت از ارکان کلیدی موفقیت به شمار میآید. زمانی که اطلاعات بهروشنی منتقل شوند، فرهنگ سازمانی تعالی پیدا میکند، روحیه تیمی تقویت میشود و در نهایت، بهرهوری و کارایی به سطح بالاتری میرسد.
چهار سبک اصلی ارتباطی
احتمالاً بارها شنیدهاید کسی را «Passive-Aggressive» توصیف کنند یا فردی را «Assertive» بنامند. اینها در واقع نمونههایی از سبکهای ارتباطی هستند. چهار سبک اصلی ارتباطی عبارتاند از:
- Passive (منفعل)
- Aggressive (پرخاشگر)
- Passive-Aggressive (منفعل ـ پرخاشگر)
- Assertive (قاطع)
سبک ارتباطی Passive (منفعل)
فردی که دارای سبک ارتباطی منفعل است، معمولاً درونگرا یا خجالتی به نظر میرسد و تمایلی به جلب توجه ندارد. این افراد اغلب رغبت چندانی به بیان نظرات یا احساسات خود نشان نمیدهند و ترجیح میدهند با جریان موجود همراه شوند.
آنها ممکن است در جریان بحثها بیتفاوت عمل کنند، به ندرت موضع محکمی اتخاذ کنند یا برای اثبات دیدگاه خود پافشاری داشته باشند. همین امر احتمال سوءتفاهم را افزایش میدهد، زیرا افراد با سبک ارتباطی منفعل از بیان نیازها یا احساسات خود اجتناب میکنند و بیشتر به نشانههای غیرکلامی متکی هستند. در نتیجه، تشخیص اینکه چه زمانی ناراحتاند یا در یک پروژه مهم نیاز به حمایت دارند، دشوارتر میشود.
شناسایی چنین افرادی چندان سخت نیست؛ چراکه معمولاً آرام صحبت میکنند و حتی در موقعیتهایی که ضرورتی ندارد، عذرخواهی میکنند.
نکته مهم: در افراد با این سبک، بروز طغیانهای ناگهانی دور از انتظار نیست. دلیل این امر آن است که فرد منفعل، نارضایتیها و ناکامیهای خود را در طول زمان سرکوب کرده و انباشته است، بیآنکه الزاماً خود از این فرآیند آگاه باشد.
به عباراتی توجه کنید که نشاندهنده احساس کنار گذاشته شدن فرد هستند. برای مثال:
- «مهم نیست من چه میگویم.»
- «من فقط میخواهم آرامش برقرار باشد.»
- «هرچه فکر میکنی بهتر است.»
اگر با فردی با سبک ارتباطی منفعل در تعامل هستید، این رویکردها میتواند به شکلگیری رابطه کاری سالمتر کمک کند:
- رویکردی مستقیم اما همراه با همدلی داشته باشید. گفتوگوهای یکبهیک را آغاز کنید، زیرا تعامل فردی برای افراد منفعل آسانتر از حضور در جمع است.
- نظرشان را بپرسید و به آنها زمان کافی بدهید تا درباره پاسخ خود بیندیشند.
- از پرسشهای باز استفاده کنید و از طرح سوالاتی که تنها با «بله» یا «خیر» پاسخ داده میشوند پرهیز کنید. در برابر سکوتهای طولانی نیز صبور باشید، چراکه این افراد برای پاسخ دادن معمولاً زمان بیشتری نیاز دارند.
- بازخورد مثبت و واقعی ارائه کنید. برای مثال، قدردانی از پروژهای که انجام دادهاند میتواند نقش مؤثری در تقویت عزت نفس آنها داشته باشد.
اگر خود شما دارای سبک ارتباطی منفعل هستید، ضروری است روی مهارتهای ارتباطی خود کار کنید تا روابط بینفردیتان بهبود یابد. به دنبال موقعیتهایی باشید که در آنها احساس راحتی بیشتری برای صحبت دارید.
در صورتی که تعامل در جمع برایتان دشوار است، جلسات فردی را انتخاب کنید. اگر بیان مکتوب را ترجیح میدهید، ارتباط از طریق ایمیل جایگزین مناسبی برای گفتوگوی حضوری خواهد بود.
به مرور زمان، آشکارا به اشتراک گذاشتن افکار و احساساتتان، فرصتهای ارزشمندی برای ایجاد تعاملات مثبت فراهم میکند.
سبک ارتباطی Aggressive (پرخاشگر)
فردی با سبک ارتباطی پرخاشگر در بیان واقعیتها و نظرات خود تردید ندارد. او بهصورت آشکار از نیازها و خواستههای خود دفاع میکند، حتی اگر این موضوع به معنای نادیده گرفتن یا زیر پا گذاشتن دیگران باشد. چنین فردی معمولاً بهعنوان شخصی شناخته میشود که در ارتباط کلامی رفتاری خشن یا تحقیرآمیز دارد و از درگیری پرهیز نمیکند. مواجهه با این سبک ارتباطی اغلب موجب میشود دیگران احساس انتقاد، سرزنش یا حتی ارعاب داشته باشند.
نکته مهم: افراد با این سبک ارتباطی معمولاً دچار نوعی حس برتری هستند. آنها بدون تردید دیگران را سرزنش میکنند و طوری رفتار میکنند که گویی از اطرافیان خود برتر و مهمترند.
نشانههای گفتاری: عباراتی مانند:
«تو به من مدیونی.»
«همه تقصیر توست.»
فرد پرخاشگر معمولاً اصرار دارد در هر گفتوگو حرف آخر را بزند و اغلب صحبت دیگران را بهطور مکرر قطع میکند.
روشهای پیشنهادی هنگام تعامل با افراد پرخاشگر:
- آرام و قاطع باشید و اجازه ندهید رفتار پرخاشگرانه باعث ترس شما شود. مکالمه را بر رویکردی عملی و موضوعمحور متمرکز کنید.
- مکالمات را حرفهای نگه دارید و آنها را از مسائل یا احساسات شخصی دور نگه دارید.
- بدانید چه زمانی باید از موقعیت فاصله بگیرید. اگر فرد پرخاشگر بیش از حد سختگیر شد یا پیشرفت مثبتی حاصل نشد، ترک موقعیت بهترین گزینه است.
اگر خود شما گرایش به سبک ارتباطی پرخاشگرانه دارید، ممکن است در ایجاد روابط کاری پایدار با چالش مواجه شوید. یادگیری تکنیکهای ارتباطی مثبتتر میتواند به غلبه بر برخی از این تمایلات کمک کند. همچنین کاهش سطح استرس در زندگی شخصی نیز مؤثر است. فعالیتهای بدنی، تمرین ذهنآگاهی و مدیتیشن میتوانند رویکردی سالم برای مقابله با عوامل استرسزا فراهم کنند.
سبک ارتباطی Passive-Aggressive (منفعل ـ پرخاشگر)
این سبک ترکیبی از دو حالت است: در ظاهر منفعل به نظر میرسد، اما در باطن تمایلات پرخاشگرانه دارد. افراد با این سبک معمولاً احساسات یا افکاری دارند که نمیدانند چگونه آنها را بهطور مستقیم بیان کنند.
تشخیص این سبک همیشه آسان نیست؛ زیرا فرد در ابتدا منفعل به نظر میرسد. با این حال، به مرور رفتارهایی آشکار میشود، مانند از دست دادن عمدی مهلتها یا پذیرفتن انجام کاری بدون آنکه واقعاً اقدامی برای انجام آن صورت گیرد.
نکته مهم: افراد منفعل ـ پرخاشگر اغلب از زبان بدن برای نشان دادن نارضایتی استفاده میکنند. ممکن است حالت چهره آنها با گفتههایشان هماهنگ نباشد. این رفتارها معمولاً ظریف و غیرمستقیم هستند، بنابراین نیازمند دقت در مشاهدهاند.
نشانههای رفتاری و گفتاری:
- موافقت ظاهری همراه با زمزمه یا غر زدن زیر لب.
- وانمود به اشتیاق برای انجام کاری، در حالی که در عمل آن را نیمهکاره رها میکنند یا به تعویق میاندازند.
- گفتن جملات نامفهوم هنگام ترک موقعیت، که نشاندهنده نارضایتی پنهان است.
اگر با فردی دارای سبک ارتباطی منفعل ـ پرخاشگر تعامل دارید، ممکن است متوجه شوید حتی پس از دادن اطمینانهای کلامی، تلاشهای شما را تضعیف میکند. در چنین شرایطی رویکردهای زیر میتواند مؤثر باشد:
- درخواستهای خود را شفاف و دقیق بیان کنید تا جایی برای سوءتعبیر یا ابهام باقی نماند.
- با رفتار منفی روبرو شوید. درباره رفتارشان مستقیم با آنها صحبت کنید و اگر این گفتوگو تغییر مثبتی ایجاد نکرد، در نظر داشته باشید مدیر را در جریان بگذارید.
- از او بازخورد بخواهید. در موقعیتهای تکبهتک بهطور مستقیم بازخورد درخواست کنید تا امکان ایجاد ارتباطی صادقانه فراهم شود.
اگر خودتان گرایش به سبک ارتباطی منفعل ـ پرخاشگر دارید، بهتر است به دنبال فرصتهایی برای بیان آشکار افکار و نیازهای خود باشید. با ایجاد خطوط ارتباطی شفاف و صادقانه، میتوانید مطمئن شوید صدای شما شنیده میشود و در عین حال گامهای مؤثری برای رسیدگی مستقیم به موقعیتها بردارید.
سبک ارتباطی Assertive (قاطعانه)
قاطع بودن در برقراری ارتباط الگویی است که دستیابی به آن برای همه ارزشمند است. فرد قاطع ارزشهای خود را میشناسد و میتواند نیازها و احساساتش را بهروشنی بیان کند، بدون آنکه به دیگران بیاحترامی کند. این سبک مؤثرترین شکل ارتباط محسوب میشود، زیرا همواره به دنبال ایجاد موقعیتهای برد ـ برد است.
این افراد با چالشها بهراحتی روبهرو میشوند و در عین حال میدانند چه زمانی باید «نه» بگویند. آنها محدودیتهای خود را درک میکنند و بدون آنکه رفتاری پرخاشگرانه یا تدافعی داشته باشند، از مرزهایشان محافظت میکنند.
هنگام گفتوگو با یک فرد قاطع، توانایی او در ایجاد احساس راحتی در دیگران بهخوبی قابل مشاهده است. چنین افرادی معمولاً کسانی هستند که دیگران به آنها اعتماد میکنند، چرا که میدانند قادرند بهراحتی یک گفتوگوی پربار را تسهیل کنند.
افراد قاطع تسلط بالایی بر احساسات خود دارند و اغلب از جملات مبتنی بر «من» استفاده میکنند. بهجای اینکه مستقیم بگویند «شما اشتباه میکنید»، عباراتی مانند این به کار میبرند:
«اگرچه من با این موضوع موافق نیستم، مطمئنم میتوانیم راهی برای اجرای آن پیدا کنیم.»
این افراد ایدههای خود را با دیگران به اشتراک میگذارند، روحیه همکاری را تقویت میکنند و معمولاً گزینههای بسیار مناسبی برای نقشهای رهبری به شمار میروند.
مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کنید
ارتباط یکی از مهمترین مهارتهای نرم است که کارفرمایان در داوطلبان شغلی بهدنبال آن هستند. مهارتهای نرم در واقع ویژگیهای شخصیتی شما هستند که کیفیت کارتان را ارتقا میدهند. سبک ارتباطی بخشی از شخصیت شماست، اما خبر خوب این است که میتوان آن را تقویت و بهبود بخشید.
امروزه دورههای آنلاین متعددی وجود دارند که میتوانند به شما کمک کنند سبک ارتباطی خود را ارتقا دهید. بهویژه دورههایی که بر این مهارتها تمرکز دارند:
- گوش دادن فعال
- زبان بدن
- همدلی، صداقت و انعطافپذیری
حتی برخی دورهها به شما میآموزند چگونه از ارتباط برای تأثیرگذاری یا الهامبخشی به دیگران استفاده کنید. فراموش نکنید: شیوه برقراری ارتباط شما با دیگران، تأثیری مستقیم بر موفقیت شغلیتان دارد. ایجاد تعادل میان نیازهای شخصی و خواستههای اطرافیان، کلید یک ارتباط مؤثر و پایدار است.
مطالب این مقاله براساس این منبع و این منبع تهیه و تنظیم شده است.
